Машҳур олим ва ижтимоий фан арбоби, ўзбек совет мактабининг асосчиси ва унга биринчи дарсликни яратувчи, биринчи академик ва Ўз ССР ФA нинг биринчи раҳбари Тошмуҳаммад Ниёзович Қори-Ниёзий 1897 йилда Ходжанд шаҳрида косиб оиласида туғилган. Т. Н. Қори-Ниёзий ҳаётнинг катта мактаблигини билди, халқнинг орасидаги урф-одатларни, борлиқни яхши ўрганди. У оғир, лекин шуҳратли йўлни босиб ўтди. Т. Н. Қори-Ниёзийнинг меҳнат фаолияти ерта бошланди. У 1917 йилда 20 ёшида Фарг`онада биринчи о`збек мактабини ташкил қилди. 1920 йилнинг охирида барпо етилган мактабнинг ва ўқитувчилик курслари негизида у Қо`қонда педагогика техникумини ташкиллаштиради. Бу еса, шу йиллари Фарғонада педагогик кадрларни тайёрлаш бўйича муҳим марказ саналарди. 1924-йили педагогик техникумнинг биринчи битирувчилари битириб чиқди. “Фарғона” газетаси 26-майдан бошлаб ҳамма сонини шунга бағишлади. У газетада “Бу ўн учта битирувчи ўн уч мингта бўлсин” деб ёзган еди. Чунки, биринчи битирувчилар сони ўн уч киши – “ўн уч қалдирғоч” еди. Газетада бу қалдирғочлар ўзбек таълимини ва ўзбек илмини оламга олиб чиқувчилар маъносида ёзилган еди. Бу ўн учта қалдирғочни учишга Т.Н.Қори-Ниёзий тайёрлаган еди. У ўзбеклар орасида ЎОДУ (Ўрта Осиё Давлат Университети) физика-математика факултетига биринчилардан бўлиб ўқишга кирди ва 1930-йили ўқишни муваффақиятли тугатди. 1931 йилдан 1933 йилгача университетнинг ректори лавозимида ишлайди. Қори-Ниёзийга ўзбеклардан биринчи бўлиб 1931-йили профессор унвони берилди, 1939-йилда еса физика – математика фанлари доктори илмий даражаси берилди. 1939-1943 йиллар давомида Т.Н.Қори-Ниёзий Ўзбекистоннинг жамоатчилик, маданият, маориф ва жамоатчилик ҳаётида муваффақиятли жорий етган ва кирилл ёзувига асосланган янги ўзбек алифбосини қайта ишлашга раҳбарлик қилди. 1946 йилдан бошлаб Т.Н.Қори-Ниёзий доимий равишда ТИҚХММИ (Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаштириш муҳандислари институти) оилй математика кафедраси мудири бўлиб ишлади. Т.Н.Қори-Ниёзий ўзбек математика терминологияси, олий ва ўрта ўқув муассасалари учун ҳақиқий математик адабиётлар асосчиси ҳамда фан тарихи бўйича йирик мутахассис ҳисобланади. Унинг уч юздан ортиқ илмий ишлари нашр қилинган, жумладан, фан соҳасида оламшумул ихтиро сифатида чуқур тан олинган «Улуғбекнинг астрономия мактаби» монографияси 1952 йилда давлат мукофотига сазовор бўлди.
Олим 1940 йилдан деярли 10 йил давомида буюк олим астроном Улуғбекнинг қўлёзма манбаларини ўрганди ва унинг илмий ишларининг давомига тадқиқот ишларини олиб борди. Бу ишларнинг натижасида у Улуғбекнинг астрономия мактаби тўғрисида йирик илмий иш яратди. Т.Н.Қори-Ниёзийнинг «Улуғбекнинг астрономия мактаби» номли китоби биринчи марта Москвада 1950 йилда СССР Фанлар Aкадемиясида (рус тилида) нашр қилинди. Қори-Ниёзий кўп монография, услубий қўлланмалар ва “Шўра давридаги Ўзбекистоннинг маданияти тарихи” асари муаллифи. Олимнинг асарлари саккиз томли нашрни ташкил қилди. Ҳар бир сатр халққа муҳаббат, унинг ободлиги, одамлар маънавияти, илм ва маданиятнинг яшнаши каби туйғуларга бой. Уни Ўзбекистон зиёлийлари оқсоқоли деб аташади. Т.Н.Қори-Ниёзий бутун умрини илм ва маданиятга хизмат қилишга бағишлаган. Ўзбекистонда илм ва маданиятнинг ривожланиши бевосита Қори-Ниёзий номи билан боғлиқ. Олим 50 йилдан ортиқ бор кучини халққа хизмат қилишга бағишлаган. У жамият ижтимоий ва сиёсий ҳаётида фаол иштирок етган, ёшлар тарбиясига кўп куч ва қувват сарфлаган. 1941 йили ЎзССР ҳукумати томонидан Самарқанд шаҳридаги Амир Темур ва темурийлар Гўри Амир мажмуасига експедиция ташкил қилинади, шулардан : Т.Н.Қори-Ниёзий (раис), М.М.Герасимов (СССР ФА ходими, антрополог ҳайкалтарош), профессор антрополог Л.В.Ошанин, профессор шарқшунос А.А.Семенов ва бошқалар. 1937-1940 йилларда Т.Н.Қори-Ниёзий Ўзбекистон ХКК қошидаги Фанлар қўмитаси президиумининг раиси, Ўзбекистондаги СССР ФА филиали раиси бўлган. 1939-1943 йилларда – ЎзССР ХКК раисининг фан, маданият ва санъат бўйча муовини. 1943 йили академикликка сайланган ва 1943-1947 йилларда Ўзбекистон Фанлар Академияси биринчи раиси бўлган. У Ўзбекистон тарихий обидалар ва маданиятини ҳимоя қилиш Жамияти президиумининг раиси муовини, Халқ университетлари Республика Кенгаши раиси, “Фан ва турмуш” журнали муҳаррири ва бир қатор илмий жамоат кенгашлар ва жамиятлар аъзоси бўлган. Т.Н.Қори-Ниёзий кўп халқаро конгреслар ва симпозиумларда иштирок етган, 1954 йилда Халқаро астрономик жамияти аъзоси, 1968 йилда Фанлар тарихи бўйича 12 Халқаро конгрессида Бош Ассамблеяси аъзоси етиб сайланган. Кўп чет ел давлатларида бўлган (Япония, Ҳиндистон, Италия, Болгария, Афғонистон ва бошқа). Тошмуҳаммад Ниёзович Қори-Ниёзов 1970 йил 17 мартида Тошкент шаҳрида вафот етган. Буюк олим ҳақидаги хотиралар ҳамиша бизнинг юрагимизда сақланиб қолади.
COMSTECH(Committee on Scientific and Technological Cooperation), Ислом Ҳамкорлик Ташкилоти (ИҲТ) нинг илмий ва техникавий ҳамкорлик қўмитаси (ИТҲҚ) бўлиб, 1981 йилянварь ойидаСаудия Арабистонининг Макка шаҳрида бўлиб ўтган ИҲТ Учинчи Ислом Саммити томонидан ташкил этилган.
ИТҲҚ нинг асосий вазифалари ИҲТга аъзо давлатлар ўртасида фан ва технологиялар бўйича ҳамкорликни кучайтириш ва ривожланаётган ҳудудларда илм-фанни тараққий эттириш имкониятларини оширишдан иборат. Бундан кўзланган асосий мақсад илм ва маърифатни ривожлантириш, илмий-тадқиқот ишларини ижтимоий-иқтисодий қўллаб-қуватлаш ва фан ютуқларидан жадал саноатлаштиришда фойдаланишдан иборат.
ИТҲҚ нинг ижроия қўмитаси 1996 йилдаги 15-йиғилишида ИҲТгааъзо давлатларда ишлайдиган олимлар томонидан олиб борилганмухим-оламшумул илмий ишларни тақдирлашучун (икки йилда бир бериладиган) нуфузли мукофотларни таъсис этишга қарор қилди. Тўртта мукофот тури тасдиқланган:“Энг яхши ёш тадқиқотчи”; “Энг яхши илмий китоб”; “Патент учун”; “Энг яхши илмий мақола”мукофотилари.
Ҳар бир мукофот сертификат, фахрий нишон ва пул мукофотдан иборат.
ИТҲҚ халқаро экспертлари ҳайъатининг 2020 йил 24 сентябрдаги қарорига биноан, 2019 йил учун математика соҳасида “Энг яхши илмий мақола” мукофоти,В.И.Романовский номидаги Математика институти илм-фан бўйича директор ўринбосари, профессорУ.А.Розиковга [Rozikov U.A. Tree-hierarchy of DNA and distribution of Holliday junctions. Jour. Math. Biology, 2017. V.75, No.6, p.1715-1733] мақоласи учун берилди.
Бу халқаро мукофот Ўзбекистон фанлар академияси Математика институти ва барча математикларимиз учун катта фахрдир.
Розиков Уткир Абдуллоевич:
2003 йилда“Ўзбекистон белгиси”кўкрак нишони билан мукофотланган.
2003 йилда“Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими аълочиси”билан мукофотланган.
2017 йилдаЎзбекистон Республикасининг 1-даражали Давлат мукофотиберилган.
2017 йилда“Springer Nature Top Author”халқаро мукофоти берилган.
2018 йилданБутунжаҳон Фанлар академияси (TWAS) академиги.
У.Розиков математик анализ, алгебра ва эхтимоллар назариясининг замонавий усулларини ривожлантиришда юксак натижаларга эришган математик-олим. Google scholar маълумотига кўра Ў.Розиқовнинг ишларига3071та иқтибослик (ссилка) қилинган ваh-index =30.
У.Розиковнинг чоп этган илмий ишлари сони 250 данкўп (жумладан, чет элнинг нуфузли журналларида 145 та). Шунингдек, Розиковнинг қуйидаги4та китоби ҳозирги кундадунёнинг 200 дан ортиқуниверситетлари кутубхоналаридан муносиб ўрин олган:
1. Rozikov U.A. Gibbs measures on Cayley trees.World Sci. Publ. Singapore. 2013, 404 pp.
2. Ibragimov Z., Levenberg N., Rozikov U., Sadullaev A. (Eds). Algebra, Complex Analysis, and Pluripotential Theory. 2018, V. 264,Springer NatureSwitzerland.
3. Rozikov U.A. An introduction to mathematical billiards. World Sci. Publ. Singapore. 2019, 224 pp.
4. Rozikov U.A. Population dynamics: Algebraic and probabilistic approach. World Sci. Publ. Singapore. 2020, 460 pp.
COMSTECH(Committee on Scientific and Technological Cooperation), Ислом Ҳамкорлик Ташкилоти (ИҲТ) нинг илмий ва техникавий ҳамкорлик қўмитаси (ИТҲҚ) бўлиб, 1981 йилянварь ойидаСаудия Арабистонининг Макка шаҳрида бўлиб ўтган ИҲТ Учинчи Ислом Саммити томонидан ташкил этилган.
ИТҲҚ нинг асосий вазифалари ИҲТга аъзо давлатлар ўртасида фан ва технологиялар бўйича ҳамкорликни кучайтириш ва ривожланаётган ҳудудларда илм-фанни тараққий эттириш имкониятларини оширишдан иборат. Бундан кўзланган асосий мақсад илм ва маърифатни ривожлантириш, илмий-тадқиқот ишларини ижтимоий-иқтисодий қўллаб-қуватлаш ва фан ютуқларидан жадал саноатлаштиришда фойдаланишдан иборат.
ИТҲҚ нинг ижроия қўмитаси 1996 йилдаги 15-йиғилишида ИҲТгааъзо давлатларда ишлайдиган олимлар томонидан олиб борилганмухим-оламшумул илмий ишларни тақдирлашучун (икки йилда бир бериладиган) нуфузли мукофотларни таъсис этишга қарор қилди. Тўртта мукофот тури тасдиқланган:“Энг яхши ёш тадқиқотчи”; “Энг яхши илмий китоб”; “Патент учун”; “Энг яхши илмий мақола”мукофотилари.
Ҳар бир мукофот сертификат, фахрий нишон ва пул мукофотдан иборат.
ИТҲҚ халқаро экспертлари ҳайъатининг 2020 йил 24 сентябрдаги қарорига биноан, 2019 йил учун математика соҳасида “Энг яхши илмий мақола” мукофоти,В.И.Романовский номидаги Математика институти илм-фан бўйича директор ўринбосари, профессорУ.А.Розиковга [Rozikov U.A. Tree-hierarchy of DNA and distribution of Holliday junctions. Jour. Math. Biology, 2017. V.75, No.6, p.1715-1733] мақоласи учун берилди.
Бу халқаро мукофот Ўзбекистон фанлар академияси Математика институти ва барча математикларимиз учун катта фахрдир.
Розиков Уткир Абдуллоевич:
2003 йилда“Ўзбекистон белгиси”кўкрак нишони билан мукофотланган.
2003 йилда“Ўзбекистон Республикаси Халқ таълими аълочиси”билан мукофотланган.
2017 йилдаЎзбекистон Республикасининг 1-даражали Давлат мукофотиберилган.
2017 йилда“Springer Nature Top Author”халқаро мукофоти берилган.
2018 йилданБутунжаҳон Фанлар академияси (TWAS) академиги.
У.Розиков математик анализ, алгебра ва эхтимоллар назариясининг замонавий усулларини ривожлантиришда юксак натижаларга эришган математик-олим. Google scholar маълумотига кўра Ў.Розиқовнинг ишларига3071та иқтибослик (ссилка) қилинган ваh-index =30.
У.Розиковнинг чоп этган илмий ишлари сони 250 данкўп (жумладан, чет элнинг нуфузли журналларида 145 та). Шунингдек, Розиковнинг қуйидаги4та китоби ҳозирги кундадунёнинг 200 дан ортиқуниверситетлари кутубхоналаридан муносиб ўрин олган:
1. Rozikov U.A. Gibbs measures on Cayley trees.World Sci. Publ. Singapore. 2013, 404 pp.
2. Ibragimov Z., Levenberg N., Rozikov U., Sadullaev A. (Eds). Algebra, Complex Analysis, and Pluripotential Theory. 2018, V. 264,Springer NatureSwitzerland.
3. Rozikov U.A. An introduction to mathematical billiards. World Sci. Publ. Singapore. 2019, 224 pp.
4. Rozikov U.A. Population dynamics: Algebraic and probabilistic approach. World Sci. Publ. Singapore. 2020, 460 pp.
2017-йил 17-апрел куни академик Қори-Ниёзов номидаги учинчи танловни ўтказиш тўғрисида “AКAДЕМИК ҚОРИ-НИЁЗОВ МЕРОСИ” илмий-методик марказ Кенгашининг қарори қабул қилинди. Танлов Ўзбекистоннинг математика соҳасидаги иқтидорли ёшларини
2016-йил май ойида “AКAДЕМИК ҚОРИ-НИЁЗОВ МЕРОСИ” илмий-методик маркази Кенгаши томонидан иқтидорли математиклар ўртасида академик Қори-Ниёзов номидаги иккинчи танловни ўтказиш тўғрисида қарор қабул қилинди. Иккинчи танлов
Қори-Ниёзий илмий методик марказда Қори-ниёзий номидаги Ўзбекистон педагогика фанлари илмий тадқиқот институти ва илмий методик марказ ўртасида ўзаро хамкорлик шартномаси имзоланди. Ўзаро хамкорлик шартномасини имзолаш
Узнавай о новостях, мероприятиях и активностях Центра первым!
